İnovasyon günümüzün rekabetçi iş dünyasında sadece bir seçenek değil, bir zorunluluktur. Şirketlerin sürdürülebilir büyüme göstermeleri ve endüstrilerinde lider konuma erişmeleri için yenilikçi fikirlerin sürekli olarak geliştirilip uygulanması şarttır. Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri bir şirketin inovasyona verdiği önemi gösterir ve güçlü bir mesaj taşır. Bu merkezler işletmelerin yaratıcılıklarını serbest bırakmalarını, yenilikçi ürünler ve hizmetler geliştirmelerini mümkün kılan araçlar, kaynaklar ve uzmanlık bilgisi sunar. Ancak bu merkezlerin sunduğu değer, yalnızca işlevsel avantajlarla sınırlı değildir; aynı zamanda, işletmeler için bir prestij meselesidir. Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri işletmelerin gelecekteki başarılarının temel taşlarını oluşturur ve onları sadece bugünün değil, yarının da liderleri yapar.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezi Nedir?
Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri işletmelerin bünyesinde yer alan ve adeta küçük üniversite birimleri gibi işlev gören özel alanlardır. Bu merkezler bilimsel araştırma ve yenilikçi tasarım çalışmalarının yoğun bir şekilde yürütüldüğü, bilgi ve teknolojinin sürekli geliştirildiği dinamik ortamlardır. Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri, üniversitelerin araştırma laboratuvarlarına benzer şekilde bilgiyi keşfetme ve yeni teknolojiler geliştirme amacı güder. Ancak bu merkezlerin üniversite birimlerinden ayrılan en önemli özelliği, araştırma ve geliştirme veya tasarım faaliyetlerini ticari sonuçlar elde etmek ve pazarın ihtiyaçlarına cevap vermek üzere odaklamalarıdır. Bu sayede teorik bilgiler pratik uygulamalarla birleştirilir ve şirketlerin yenilikçi çözümler üretmeleri sağlanır. Bu merkezlerde çalışan araştırmacılar ve mühendisler, akademik dünyanın derin bilgisine sahip olmakla birlikte aynı zamanda endüstriyel süreçlerin ve pazarın gereksinimlerinin farkındadır. Bu çift yönlü uzmanlık, Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerini, bilgi ve yenilik üretiminin merkez üssü haline getirir. Şirketler, bu merkezler aracılığıyla sadece yeni ürünler ve hizmetler geliştirmekle kalmaz, aynı zamanda çalışanlarının sürekli öğrenme ve kendilerini geliştirme imkanı bulmalarını da sağlar.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri Hangi Kanun Kapsamındadır?
Türkiye’de İnovasyonun Kalbi Nerede Atıyor?
Türkiye, 46 farklı sektörde faaliyet gösteren Ar-Ge Merkezleriyle teknolojik yenilik ve gelişimin ön saflarında yer alıyor. Bu geniş çeşitlilik içinde özellikle makine ve teçhizat imalatı, otomotiv yan sanayi, yazılım, bilgisayar ve iletişim teknolojileri ile tekstil sektörleri en çok Ar-Ge Merkezine sahip beş sektör olarak öne çıkıyor. Bu sektörler, Türkiye’nin yenilikçi çözümler üretme kapasitesinin ve global pazarda rekabet gücünü artırma hedeflerinin bir göstergesi niteliğindedir.
Ülkemizin 31 farklı sektörde faaliyet gösteren Tasarım Merkezleri, yenilikçi ve estetik açıdan zengin çözümler üretme konusunda büyük bir potansiyel taşıyor. Özellikle tekstil, mühendislik/mimarlık, imalat sanayi, makine ve teçhizat imalatı ile otomotiv yan sanayi sektörleri, en çok tasarım merkezine ev sahipliği yapan alanlar olarak dikkat çekiyor. Bu sektörlerdeki tasarım merkezleri, estetik ile teknolojiyi harmanlayarak Türkiye’nin yenilikçi tasarım stratejisini güçlendiriyor.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerine Sağlanan Devlet Destekleri Nelerdir?
• Vergi İndirimi (%100 Destek): Proje faaliyetleri kapsamında gerçekleştirilen harcamalar, Kurumlar Vergisi matrahından yüzde yüz oranında indirilebilmekte; bu kapsam, geniş bir harcama yelpazesini içermektedir.
• Sigorta Prim Desteği (%50 Destek): Ar-Ge ve tasarım personelinin sigorta primlerinin işveren hissesinin yarısı, devlet tarafından karşılanmaktadır.
• Gelir Vergisi Stopajı Desteği (%80-%95 Destek): Ar-Ge ve tasarım personelinin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi, mezuniyet durumlarına göre farklı oranlarda desteklenmektedir. Doktora ve temel bilimler yüksek lisans mezunları için %95, yüksek lisans ve temel bilimler lisans mezunları için %90, diğer durumlar için ise %80 destek sağlanır.
• Damga Vergisi İstisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyeti (%100 Destek): Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerine dair düzenlenen evraklar ile ilgili ithal edilen eşyalar, damga vergisi ve gümrük vergilerinden muaf tutulmaktadır.
• KDV İstisnası (%100 Destek): Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan makine ve teçhizat alımları da KDV’den muafiyet kazanmaktadır.
• Desteklenecek Programlar Desteği (%100 Destek): Ar-Ge merkezlerinde çalışan temel bilimler mezunlarına yönelik brüt asgari ücret üzerinden nakit maaş desteği gibi özel teşvikler sunulmaktadır.
• Başarı Kriterleri ve Ek Ar-Ge İndirimi (%50 Destek): Ar-Ge ve tasarım harcamalarının, belirlenen başarı kriterlerine göre %20 artış göstermesi durumunda, Ar-Ge ve tasarım harcamalarının artış tutarının yarısı kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır.
Nasıl Ar-Ge ve Tasarım Merkezi Olunur?
• Başvuru Dosyası Hazırlığı: İşletme, Ar-Ge/Tasarım Merkezi olmak istiyorsa öncelikle kapsamlı bir başvuru dosyası hazırlamalıdır. Bu dosya işletme genel bilgileri, Ar-Ge/Tasarım Merkezi cihaz ve ekipman altyapısı, projeler, bir önceki faaliyet değerlendirme toplantısında alınan kararlara ilişkin yapılan çalışmalar hususundaki bilgi ve belgeleri kapsamaktadır.
• Başvuru: Hazırlanacak başvuru bilgi ve dokümanları, AGTM Portalı üzerinden elektronik olarak sunulur.
• Ön İnceleme ve Yerinde İnceleme: Başvuru alındıktan sonra, bakanlık uzmanları tarafından bir ön inceleme yapılır ve uygun bulunan başvurular için yerinde inceleme düzenlenir. Yerinde incelemede alanında uzman akademisyen hocalar görevlendirilir.
• Komisyon Değerlendirmesi: Yerinde inceleme sonucunda oluşturulan izleyici raporları ve başvuru bilgileri göz önünde bulundurularak işletmenin Ar-Ge veya Tasarım Merkezi olarak kabul edilip edilmeyeceği bir komisyon tarafından değerlendirilir.
• Sonuç Bildirimi: Komisyonun değerlendirmesi sonucunda, işletmeye başvurusunun sonucu AGTM Portalı üzerinden bildirilir. Olumlu bir değerlendirme alınması durumunda işletme Ar-Ge veya Tasarım Merkezi Belgesi almaya hak kazanır ve devlet tarafından sağlanan desteklerden yararlanmaya başlayabilir.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezi Olma Kriterleri Nelerdir?
• Fiziki Yapı: Ar-Ge/Tasarım Merkezleri, ayrı bir birim olarak örgütlenmeli ve faaliyetlerini tek bir yerleşke veya belirlenmiş bir fiziki mekanda sürdürmelidir.
• Personel Sayısı: Ar-Ge Merkezleri için asgari 15 tam zamanlı eşdeğer (TZE) personel istihdamı gerekirken Tasarım Merkezleri için bu sayı minimum 10 TZE’dir. Bazı belirli Nace Rev.2 kodları altında faaliyet gösteren merkezler için ise 30 TZE personel gerekliliği bulunmaktadır.
• Yerli Faaliyet: Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin tamamının yurt içinde gerçekleştirilmesi zorunludur.
• Fiziki Kontrol Mekanizmaları: Merkezler, faaliyetlerinin düzenli ve güvenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak için gerekli fiziki kontrol mekanizmalarına sahip olmalıdır.
• Proje Varlığı: Ar-Ge veya Tasarım Merkezi statüsü kazanabilmek için merkezin bütçesi, süresi, konusu ve personeli belirli Ar-Ge veya tasarım projelerine sahip olması ve projeleri sürdürebiliyor olması gerekir. Bu projeler, merkezin aktif olarak yenilikçi çalışmalar yürüttüğünün ve sektörel gelişime katkıda bulunduğunun bir göstergesidir.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezi Faaliyetleri Nasıl Sürdürülür ve Denetlenir?
Ar-Ge/Tasarım Merkezi Belgesinin alınması, firmaların devlet desteklerinden yararlanma sürecini başlatır. Bu belgeye sahip firmalar, belirlenen kriterler ve komisyon kararları doğrultusunda Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerini yürütürler. Belgenin alınmasının ardından, firmaların faaliyetleri belirli bir düzen ve süreklilik içerisinde devam eder:
• Faaliyetlerin Yürütülmesi: Firmalar, Ar-Ge ve Tasarım Merkezi Belgesi kapsamında tanımlanan faaliyetleri, komisyonun kararlarına uygun şekilde planlar ve uygular.
• Faaliyet Raporu: Her firma faaliyet döneminin sonunda yani yıl sonunda, gerçekleştirdiği çalışmaları ve elde ettiği sonuçları içeren bir yıllık faaliyet raporunu hazırlar. Bu rapor, her yıl mayıs ayının sonuna kadar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri Genel Müdürlüğü (AGTM) Portalı üzerinden elektronik olarak teslim edilir.
• Ön Değerlendirme: Teslim edilen faaliyet raporu, bakanlık tarafından bir ön değerlendirmeye tabi tutulur. Bu değerlendirme, firmanın belirtilen kriterlere ve hedeflere ulaşıp ulaşmadığını kontrol etmek amacıyla yapılır.
• Periyodik Denetimler: Yasal düzenlemelere göre firmalar üç yılda bir yerinde denetim ve komisyon denetimine tabi tutulurlar. Ancak uygulamada bu süre şu anda iki yıl olarak gerçekleştirilmektedir. Yeni başvuran firmalar, ilk faaliyet yılında da bu denetime mutlaka tabi tutulmaktadır.
• Denetim Sonuçları: Denetimler sonucunda firmanın faaliyetlerinin devamı ve akabinde geliştirilmesi veya durdurulması yönünde yeni kararlar alınabilir.
Bu süreç, Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin faaliyetlerinin sürdürülebilirliğini, devlet desteklerinden etkin bir şekilde yararlanmalarını ve sürekli bir kalite ve inovasyon çıktısı üretmelerini garanti altına alır.
Bee Advise Farkıyla Ar-Ge ve Tasarım Süreçlerini Yeniden Keşfetmeye Hazır Mısınız?
Bee Advise olarak Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin karmaşık dünyasında arı kovanı gibi bir ekosistem yaratıyoruz. Tıpkı bir kovanda her bir arının özverili çalışmasıyla bal üretmesi gibi biz de firmaların yenilikçilik potansiyelini en üst düzeye çıkaracak stratejiler geliştiriyoruz. Hizmetlerimiz;
• Ön Fizibilite Çalışması: Bir arının kovana getirdiği polenin, bal üretimi için ilk adım olduğu gibi başvuru sürecinizin başarısı için ön fizibilite çalışmalarıyla temeli atıyoruz.
• Ar-Ge/Tasarım Merkezi Projeleri Danışmanlığı: Arılar, kovan içinde sürekli bir hareketlilik içinde olup bal üretimi için gerekli görevleri yerine getirir. Biz de Ar-Ge/Tasarım Merkezi kapsamındaki projelerinizin yönetilmesi, yeni projelerin hazırlanması ve sistem girişlerinin gerçekleştirilmesinde sizlere mühendislik yetkinliği ile rehberlik ediyoruz.
• Ar-Ge/ Tasarım Merkezi İK Danışmanlığı: Tıpkı bir kovandaki genç arıların eğitimi ve yönlendirilmesi gibi Ar-Ge/Tasarım Merkezi için doğru personelin seçimi, eğitimi ve yönlendirilmesi konusunda destek oluyoruz. Her bir çalışanınızın, kovanın bir parçası olarak en iyi performansı sergilemesini sağlıyoruz.
• Mali Danışmanlık: Kovandaki her damla balın değerini bilen arılar gibi Ar-Ge/Tasarım hesaplarınızın ve faaliyetlerinizin mali analizini yapıyor, teşvik ve indirim hesaplamalarınızı optimize ediyoruz. Böylece kaynaklarınızı en verimli şekilde kullanmanızı sağlıyoruz.
• Faaliyet Raporlarının Hazırlanması: Yıl sonunda kovanın ürünü olan balın değerlendirilmesi gibi yıl içinde gerçekleştirdiğiniz faaliyetlerin raporlanmasını üstleniyoruz. Sanayi Bakanlığına sunulacak raporlarınızı hazırlayarak sürecin sorunsuz ilerlemesini sağlıyoruz.
• Denetim Öncesi Çalışmalar ve Denetim Simülasyonu: Kovandaki düzenin korunması için arıların yaptığı kontroller gibi denetimlere hazırlık sürecinde yanınızdayız. Denetim simülasyonlarıyla sürprizlere karşı hazırlıklı olmanızı sağlıyoruz.
• Sistem Veri Girişlerinin Gerçekleştirilmesi:Arı kovanındaki düzen ve uyum her bir arının özverili çalışmasını doğru şekilde düzenlemesi ile sağlanır. Ar-Ge/Tasarım Merkezi ile ilgili veri girişleri ve düzenlemeleri büyük bir titizlikle yönetiyoruz. Eksikliklerin giderilmesi ve sistemin güncel tutulması konusunda sizlere destek oluyoruz.
Bee Advise olarak Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinizin verimli bir kovan haline gelmesi için gerekli tüm danışmanlık ve yönetim hizmetlerini sunuyoruz. Bu süreçte, firmaların yenilikçilik yolculuklarında rehberlik ederek sektörlerinde lider konuma yükselmelerine yardımcı oluyoruz.